รัชกาลที่ 5
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ครองราชย์ พ.ศ. 2411 - 2453 (42 ปี)
ข้อมูลพื้นฐาน
พระนาม: พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระราชสมภพ: 20 กันยายน พ.ศ. 2396
ขึ้นครองราชย์: 1 ตุลาคม พ.ศ. 2411
สวรรคต: 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453
ข้อมูลสำคัญ
พระมหากษัตริย์องค์ที่ 5 แห่งราชวงศ์จักรี
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นกษัตริย์องค์ที่ 5 แห่งราชวงศ์จักรี พระราชโอรสในรัชกาลที่ 4 และสมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี ทรงเป็น “พระมหากษัตริย์นักปฏิรูป” ผู้ทรงนำสยามเข้าสู่ความเจริญสมัยใหม่ และได้รับการถวายพระราชสมัญญาว่า “สมเด็จพระปิยมหาราช” อันหมายถึง “พระมหากษัตริย์ผู้ทรงเป็นที่รักยิ่งของปวงชนชาวไทย”
พระมหากษัตริย์นักปฏิรูป
พระองค์ทรงปฏิรูปประเทศในหลายด้าน ทั้งการปกครอง เศรษฐกิจ การศึกษา และกฎหมาย โดยเฉพาะการเลิกทาสอย่างค่อยเป็นค่อยไปจนสำเร็จอย่างสันติ ทำให้ประชาชนมีเสรีภาพและศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์
พระบิดาแห่งการคมนาคมไทย
พระองค์ทรงริเริ่มสร้างทางรถไฟสายแรกของประเทศไทย “กรุงเทพฯ–นครราชสีมา” รวมถึงสะพาน ถนน และท่าเรือ เพื่อพัฒนาเศรษฐกิจและความเป็นอยู่ของประชาชน ทรงเป็นผู้วางรากฐานระบบคมนาคมสมัยใหม่ของชาติ
พระมหากษัตริย์ผู้รักษาเอกราชของชาติ
ในยุคล่าอาณานิคม พระองค์ทรงใช้พระปรีชาทางการทูต รักษาเอกราชของสยามไว้ได้โดยไม่ต้องทำสงคราม แม้ต้องเสียดินแดนบางส่วน แต่ยังคงไว้ซึ่งความเป็นเอกราชและศักดิ์ศรีของชาติ
พระราชประวัติ
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระนามเดิมว่า “เจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์” เป็นพระราชโอรสในรัชกาลที่ 4 และสมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี ทรงมีพระอุปนิสัยฉลาดหลักแหลม ใฝ่รู้ และสนพระทัยในวิทยาการสมัยใหม่ โดยเฉพาะด้านการบริหาร การทหาร และภาษาอังกฤษ พระองค์ได้รับการยกย่องว่าเป็น “พระมหากษัตริย์นักปฏิรูป” ผู้ทรงวางรากฐานความเจริญของสยาม
ก่อนขึ้นครองราชย์
พระองค์ทรงได้รับการศึกษาทั้งจากพระอาจารย์ชาวไทยและชาวต่างประเทศ ทรงศึกษาอักษรศาสตร์ ภาษาไทย ภาษาบาลี ภาษาอังกฤษ และวิชาการปกครอง รวมทั้งวิชาอัศวกรรมและการยิงปืนไฟ เมื่อมีพระชนมายุ 16 พรรษา ทรงขึ้นเถลิงถวัลยราชสมบัติ โดยมีสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์เป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน
การขึ้นครองราชย์
เมื่อพระชนมายุครบที่จะว่าราชการเองได้ พระองค์ทรงประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษกใหม่ในปี พ.ศ. 2416 ทำให้สยามเข้าสู่ยุคใหม่แห่งการปฏิรูป ทรงมีพระราชอำนาจเต็มในการบริหารบ้านเมือง และได้รับการยอมรับจากนานาประเทศ ทั้งในด้านการทูตและความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ
พระราชกรณียกิจสำคัญ
หลังจากขึ้นครองราชย์ในปี พ.ศ. 2411 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงประกอบพระราชกรณียกิจสำคัญเพื่อพัฒนาประเทศให้ก้าวทันอารยประเทศ ทั้งด้านการปกครอง เศรษฐกิจ การศึกษา การคมนาคม และการทูต เพื่อความเจริญมั่นคงของชาติ และเพื่อธำรงรักษาเอกราชของสยามท่ามกลางยุคล่าอาณานิคม
- ด้านการทหารและวิทยาการสมัยใหม่:
• พระองค์ทรงเชี่ยวชาญในวิชาปืนใหญ่ ทรงแปลตำราปืนใหญ่โบราณและตำราปืนใหญ่ไทยจากภาษาอังกฤษ
• ทรงดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการทหารเรือ และนำเทคโนโลยีเรือกลไฟเข้ามาใช้ในราชการ
• พระองค์ได้รับการถวายพระราชสมัญญา “พระบิดาแห่งเครื่องจักรกลสมัยใหม่” - ด้านภาษาและองค์ความรู้:
• พระองค์ทรงเป็นผู้บุกเบิกการใช้ภาษาอังกฤษในราชสำนัก เพื่อใช้ในการติดต่อทางการค้าและการทูต
• ทรงแปลหนังสือภาษาอังกฤษหลายเล่ม เป็นจุดเริ่มต้นของการรับวิทยาการตะวันตกเข้าสู่สังคมไทย
• เป็นรากฐานของการศึกษาภาษาอังกฤษในราชสำนักไทย - ด้านวรรณกรรม ดนตรี และศิลปะการแสดง:
• พระองค์ทรงพระราชนิพนธ์ “นิทานนายคำสอน” ซึ่งเป็นผลงานร้อยแก้วสำคัญ
• ทรงคิดประดิษฐ์ “ระนาดทุ้มเหล็ก” และทรงโปรดบทเพลง “สักวา”
• วงดนตรีในวังหน้าของพระองค์เป็นต้นแบบของวงดนตรีไทยในยุคต่อมา - ด้านศาสนาและการทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา:
• พระองค์ทรงบำรุงพระพุทธศาสนาอย่างต่อเนื่อง และทรงบูรณปฏิสังขรณ์วัดในเขตพระบวรราชวัง
• ทรงส่งสมณทูตไปยังประเทศศรีลังกาโดยเรือ “อุดมเดช” เพื่อเชื่อมสัมพันธไมตรีทางศาสนา
• แสดงถึงพระศรัทธาในพระพุทธศาสนาและความมุ่งมั่นในการเผยแผ่ธรรม